صنعت فرآوری ماهی شامل بخشهای گسترده‌ای شامل قطعه کردن، استحصال، نمکی کردن، دودی کردن، کنسرو کردن و غیره می باشد.
امروزه تخمین زده می‌شود که 70 درصد از کل ماهیان صید شده فرآوری می شوند
که همین موضوع سبب تولید میزان زیادی ضایعات جامد و محصولات جانبی ناخواسته میگردد
که میزان این ضایعات معمولا در حدود 50 درصد از کل وزن ماهی می باشد.
از سوی دیگر روغن ماهی یکی از ارزشمندترین محصولات دریایی می باشد
که هم به صورت تصفیه نشده برای خوراک دام، طیور و آبزیان مورد استفاده قرار گرفته
و هم به واسطه داشتن اسیدهای چرب ایکوزاپنتانوییک اسید (EHA) و دکوزاهگزانوییک اسید (DHA) میتواند به عنوان مکمل غذایی توسط انسان مصرف گردد.
تحقیقات زیادی اثر مثبت اسیدهای چرب امگا 3 را بر بیماریهای قلبی عروقی بویژه تصلب شرایین، روماتیسم، بیماری خود ایمنی مزمن،
بیماریهای روانی، پیشگیری از انواع سرطان، پیشگیری از بیماری های اسید چرب، کاهش آلزایمر و غیره نشان می دهد.
از این رو می توان امگا 3 را یک داروی خوراکی و گیاهی بسیار مهم دانست. تولید روغن ماهی غنی از امگا 3 به فرصت مناسبی جهت ارزشیابی محصولات جانبی و افزایش رقابت در صنایع فرآوری ماهی تبدیل شده است.
در سالهای اخیر ضایعات ناشی از فرآوری ماهیانی همچون ماهی تن، سالمون و پولاک به عنوان مواد اولیه فرآیند تولید روغن ماهی پیشنهاد شده اند.
با این حال تولید روغن ماهی با کیفیت بالا نه تنها نیاز به مواد اولیه با میزان بالای امگا 3 دارد،
بلکه مستلزم توسعه فرآیند مناسب استخراج می باشد.
یکی از روشهای معمول برای تولید روغن ماهی، روش پرس مرطوب (Wet Pressing) می باشد که سه مرحله اساسی را در بر می‌گیرد:
- پخت در دمای 95-80 درجه سانتیگراد
- پرس کردن
- سانتریفیوژ
اگر چه با استفاده از این روش حجم زیادی از روغن خام ماهی استخراج میگردد،
اما برای آماده سازی روغن خام ماهی جهت مصارف خوراکی نیاز به مراحل تصفیه دیگری می باشد.
یکی دیگر از روشهای کاربردی در استخراج روغن ماهی، تکنولوژی استخراج با استفاده از مایعات فوق بخرانی (SFE) می‌باشد که منجر به تولید محصول نهایی با کیفیت بسیار بالا میگردد.
این روش، نمونه تحت شرایط دمایی و فشار تعیین شده در مدت زمان مشخص با سیال فوق بحرانی (دي اکسید کربن) در تماس بوده
و ماده مورد نظر از آن استخراج میگردد.
از مزیت های این تکنولوژی علاوه بر استفاده از دمای میانه حین فرآیند
و نیز فراهم نمودن فضای بدون اکسیژن که منجر به کاهش اکسیداسیون امگا 3 حین فرآیند میگردد،
می توان به امکان استخراج گزینش پذیر ترکیبات چربی با قطبیت پایین
و عدم استخراج ترکیبات قطبی مانند مشتقات غیر آلی حاوی ترکیبات فلزی اشاره کرد.
همچنین در این فرآیند قابلیت تنظیم دی اکسید کربن فوق بحرانی (SC-CO2) با توجه به دانسیته،
قدرت حلالیت و تغییر دما و فشار، امکان اسیدزدایی روغن ماهی را فراهم می نماید.
در فرآیند SFE مواد اولیه باید منجمد و سپس خشک گردد تا میزان رطوبت آن به زیر 20% کاهش یابد.
روغنهاي خروجی از فرآیند با ارزیابی میزان رطوبت و پارامترهاي شیمیایی چون ترکیبات فرار، لیپیدهاي خنثی، پروفایل اسیدهاي چرب و نرخ اسیدیته کیفی سنجی می گردد.